Korte beschrijving van de bunker
|
- Uitwendige kenmerken.
- Origineel ommuurd met baksteen.
- Volgens het bestek zou deze bunker gecementeerd geweest zijn maar dit is zeker nooit zo geweest gezien er nog vrij veel restanten van de originele baksteencamouflage aanwezig zijn.
- Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
- De toegang tot het toegangssas zat verstopt achter een houten camouflagedeur van 1.00m x 2.00m (BxH).
- De schietgaten waren volgens het bestek gecamoufleerd als valse ramen en uitgevoerd in gegalvaniseerde metalen platen, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1.40m (BxH). Op deze luiken waren langs de buitenzijde nog eens houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog meer het werkelijke uitzicht van ramen te geven.
- In praktijk dien je echter vast te stellen dat het linker schietgat niet verborgen zat achter een vals raam maar achter een valse houten camouflagedeur, openend in 1 richting, van 1,00m x 2,00m (BxH). Allicht was deze identiek met de houten deur die ook het toegangspoortje tot de bunker verborg.
- Daarnaast was de rechter achterhoek volledig in het vierkant afgewerkt met inbegrip van nog een extra vals raam van 1.00m x 1.40m (BxH).
- Het bunkertje was voorzien van een vrij plat schilddak omwille van de aanwezige koepel. Dit werd opgetrokken in Noors rood dennenhout.
- De dakbedekking op zich bestond uit rode Boomse dakpannen.
- Om de koepel te bereiken waren er vanuit de mitrailleurkamer 8 stijgijzers voorzien.
- Vanuit deze koepel vertrok 3.00m stemdragerbuis om orders naar de mitrailleurschutter te kunnen doorgeven. Dit waren buizen van 1" op beide uiteinden voorzien van een trechtervormig uiteinde.
- De toegangsput was uitgemetst in baksteen met een bodem in beton waarin een sterfput met metalen rooster was voorzien.
- In het originele bestek is er sprake van een metalen ladder van 1.00m in deze toegangskuil. In praktijk is dit zeker vervangen geweest door een aantal stijgijzers.
- Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
- De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
- In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
- 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
- Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
- 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
- Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
- 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
- Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
- Globaal had de bunker het uitzicht van een huisje of kleine boerderij.
- Structuur.
- Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
- Achteraan de tweede kamer, eigenlijk ter hoogte van de muur tussen de twee mitrailleurkamers was nog een koepel voorzien.
- Elke kamer was voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
- Opmerkingen.
- Meest noordelijke van twee achterliniebunkers kort bij elkaar opgesteld tussen Schelde en Muntekouter, dicht tegen de Schelde. De bunker ligt op ongeveer 375 meter van de Schelde en de bunker B18 ligt amper op 100 meter afstand.
- Naast de twee standaard voorziene Maximmitrailleurs was deze bunker ook voorzien voor de opstelling van twee Hotchkiss- of Coltmitrailleurs.
- Het terrein horende bij de bunker zelf, was 1 are 43 centi-are groot. Het lag centraal in een grote kouter of weiland dat origineel eigendom was van familie "De Baets". Naast het terrein voor de bunker zelf, was bij deze bunker nog een vrij grote zowel permanente als tijdelijke erfdienstbaarheid voorzien. Zo was er een permanente erfdienstbaarheid over een zigzaggende strook van 2 meter breed, komende van de Gaversesteenweg. Deze vertrok langs de scheiding van 2 percelen, juist zuidelijk van de tweede op dezelfde kouter gelegen bunker B18 en liep zo recht het veld in over 58.5 meter. Daarna draaide de erfdienstbaarheid weg naar rechts over 49 meter om dan opnieuw rechtstreeks naar de lokatie van de bunker af te draaien (nogmaals 39 meter).
- Naast deze permanente erfdienstbaarheid was er voor de bouw van de bunker een tijdelijke erfdienstbaarheid voorzien over een strook van 5 meter breed en in totaal 115 meter lang. Omdat de permanent voorziene strook zigzaggend was, was deze voor de aanvoer van de materialen rechter uitgewerkt, komende van de zuidwestelijke kant. Deze tijdelijke erfdienstbaarheid vertrok iets zuidelijker van de huidige "Oude Gaverweg" op de "Scheldestraat". Dit was zodanig opgebouwd dat het rechtstreeks uitkwam op het zigzaggende gedeelte van de permanente erfdienstbaarheid. Vanaf daar was de bijkomende tijdelijke erfdienstbaarheid, een uitbreiding bij de reeds voorziene zigzaggende gedeelte van de permanente erfdienstbaarheid over een zone van respectievelijk 44 en 39 meter lang en 3 meter breed. Deze tijdelijke erfdienstbaarheden maakten allen deel uit van de terreinen van de landbouwersfamilie "Van Der Haeghen". De verkoop van het terrein kostte origineel 2400 BF. Hierbij kwam nog jaarlijks eens 100 BF voor de permanente erfdienstbaarheid van 2 meter breed. Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid voor een periode van 8 maanden vanaf het tekenen van de aktes op 5 maart 1935, werd nog eens eenmalig 120 BF betaald.
- Doordat de permanente erfdienstbaarheid juist naast het perceel van B18 liep, deed deze ook van de eerste keer dienst voor deze 2e bunker.
- Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
- De bunker was tot 2009 slechts zeer beperkt geopend aan het rechter schietgat. Het andere schietgat en het deurgat waren nog dichtgemetst. In 2009 werd het eens geopende schietgat opnieuw dichtgemaakt. Het deurgat werd geopend en ondertussen opnieuw afgesloten omdat de bunker werd ingericht als vleermuizenproject ingericht door de diensten van het VLM (Vlaamse Landmaatschappij) voor Natuurpunt als Vleermuizenverblijf.
- Gelieve respect op te brengen voor dit project en het bunkertje niet te proberen betreden. Voor meer info over het bunkertje mag u altijd contact opnemen met info@bunkergordel.be
- Meer info over het vleermuizenproject aan Bruggenhoofd Gent.
- De bunker is vrij sterk overgroeid met klimop en originele boompjes die ondertussen grotere bomen zijn geworden. Ondertussen onstane wildgroei maakt de bunker wel sfeervol maar vernield ondertussen ook jammer genoeg de fraaie nog aanwezige baksteenrestanten rondom de bunker.
- De bunker heeft geen directe sporen van strijd.
- Leuk om te vermelden is ook dat ten tijde van de bouw van de bunkers op Melsen deze bunker toen bekend stond onder de bijnaam "de Klokke". Dit omwille van de koepel die er bij de bouw vrij opvallend zal hebben bovenuit gestoken.
- Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject E terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 74.785,96 Bef gekost hebben.
- Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 105.285,96 Bef hebben gelegen.
- Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
|
Een eerste vaststelling voor deze bunker is dat het originele terrein uit de jaren '30 nog nauwelijks te vergelijken is met de situatie van het terrein heden ten dage. De bunker stond letterlijk centraal op een grotere kouter ingesloten tussen een aantal wegen. Hierbij vormde hij samen een iets grotere laatste verdediging op de achterlijn van de bunkerlinie met de bunker B18.
Op onderstaande luchtfoto van Google Earth werden beide bunkers met hun bijhorende vuurrichtingen geplaatst. Meest noordelijk B17, zuidelijker B18. Uit het vergelijk blijkt zeer duidelijk dat de Oude Gaverweg, de origineel oude steenweg was.
|
|
|
Men moet zich dus duidelijk het terrein te proberen voorstellen zonder de doorgetrokken huidige Gaversesteenweg (zuidelijk van de Scheldestraat). Beide bunkers stonden dus letterlijk in voor de verdediging van deze landtong achter de Scheldestraat en Gaversteenweg. Het zuidoostelijke schietgat van B18 moet in de richting gekeken hebben van de in 1960 verdwenen houten staakmolen. |
|
|
Onteigeningsschets horende bij de bunkers B17 en B18. zoals reeds eerder gezegd is het niet zo evident de terreinschets nog te vergelijken met de huidige situatie. De hoofdweg onderaan is de Gaversesteenweg die ter hoogte van de Scheldestraat afbuigt naar de Schelde toe en zijn hoofdweg richting Vurste vervolgt via de huidige Oude Gaverweg. Men ziet duidelijk de bijhorende tijdelijke en permanente erfdienstbaarheden. De bredere strook komende van de Scheldestraat was de tijdelijke voor de bouw. Uitkomend op de Gaversesteenweg, de permanente erfdienstbaarheid. |
|
|
Detail van de erfdienstbaarheden bij deze bunker. Onderaan de Gaversesteenweg, links de Scheldestraat. Op bovenstaand kaartje kun je trouwens ook zonder veel bijkomende uitleg de lokatie zien van de tweede bunker B18 die gebruik maakte van dezelfde erfdienstbaarheden. |
|
|
Terreinschets zoals bij de originele bouwplannen van de bunker te vinden was. Hierbij werd eigenlijk niet in detail uitgebreid over de bijhorende erfdienstbaarheden. |
|
|
Dit is het originele grondplan van deze bunker. Het plan klopt wel niet volledig want het linker schietgat werd verborgen achter een valse deur en niet achter een raam zoals hier is getekend. Volgens dit plan . Zeer speciaal is het extra aangebrachte valse raam in de in het vierkant uitgewerkte achterhoek. |
|
|
Dit is de doorsnede AB horende bij bovenstaand grondplan. Het dak is in realiteit zeker platter uitgewerkt dan hier getekend. De koepel stak zeker boven het dak uit zonder dat het zou moeten deels afgebroken worden om de koepel bruikbaar te maken. |
|
|
Doorsnede CD bij bovenstaand grondplan. Deze bunker had dus wel degelijk een schildak in plaats van een zadeldak. |
|
|
Bij de plannen van deze bunker vindt men zeer uniek, deze detailschets van de toegangsput. Men ziet dat het niveau van deze bunker ongeveer een meter onder het maaiveld van het terrein zit. Daarnaast een trapje naar beneden (in praktijk overal vervangen door stijgbeugels) en het sterfputje (gresbuis van 1 meter in de grond met daarin drainerend grind). Zeer leuk om te zien is ook de metalen plaat (TC3) die de put afsluit. Deze plaat sloot de put af en was scharnierend gemaakt aan 1 van de randen. |
|
|
Het originele plan is achteraf gedeeltelijk herzien. Men heeft de koepel minder diep verstoken vanaf de tweede mitrailleurkamer. Hierdoor werd het sas ook iets korter. |
|
|
Zicht op de bunker in de verte, gezien vanaf de Scheldestraat. De originele erfdienstbaarheid voor de bouw van de bunker liep niet op de rand van de omheining die u hier kan zien maar allicht +/- op de rand aan de rechter kant van datzelfde perceel. |
|
|
Hiernaast nogmaals de luchtfoto van Google Earth met daarop ook de erfdienstbaarheden (tijdelijke en permanente) getekend. |
|
|
Fraaie foto van deze bunker uit 1995. De bunker was toen nog volledig afgesloten, ook het rechter schietgat, dat lange tijd geopend is geweest. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Achteraanzicht van deze toch in die tijd nog zeer intakte bunker.Wel fraai is het boompje dat in de uitgewerkte achterhoek naast de bunker is komen te groeien.(Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
De rechter zijkant van het bunkertje. Zeker fraai is het valse raam dat uitgewerkt werd in de achterhoek.(Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Detail van het nepraam in de achterhoek. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting) |
|
|
Zicht op het bunkertje, getrokken uit de directe omgeving van de bunker B18 anno 2006.
|
|
|
Vooraanzicht en rechter zijkant. Er is nog vrij veel baksteencamouflage aanwezig. |
|
|
Vooraanzicht. U ziet duidelijk het enige geopende schietgat aan de rechter kant. De rest van de bunker is nog volledig afgesloten. |
|
|
De linker zijkant van de bunker met de toegangsdeur nog volledig dichtgemetst. |
|
|
Achterkant van de bunker die heden fraai overgroeid is. |
|
|
Vooraanzicht van dezelfde bunker anno 2009. De bunker geraakt steeds meer overgroeid. |
|
|
Vooraanzicht van de bunker die zoals een aantal voorgangers op de linie werd ingericht als vleermuizenverblijf. Het eerder opengemaakte rechter schietgat is opnieuw dichtgemetst.
Wel jammer dat men opnieuw niet het schietgat meer achteraan heeft dichtgemaakt zodat toch het uitzicht van een schietgat meer tot zijn recht zou hebben blijven komen terwijl het toch dichtgemaakt zou zijn. Dit is nu grotendeels verdwenen.
|
|
|
Zicht op de geopende toegang van de bunker. Deze toegang is heden opnieuw afgesloten met een houten deurtje om tijdens de winterperiode de vleermuizen toch iets meer rust te gunnen. |
|
|
Binnenzicht linkse mitrailleurkamer, volledig ingericht als vleermuizenverblijf. |
|
|
Zicht op de koepel die zich situeert aan de achterkant tussen beide mitrailleurkamers. |
|
|
Tussengang naar de tweede mitrailleurkamer.
Ook opvallend is dat deze bunker aan de binnenkant op enkele details na grotendeels ontmanteld is geweest.
|
|
|
Detail van de bunker ingericht als vleermuizenverblijf. De baktstenen bovenop de tegen de wanden geplaatste balken dienen om de mogelijke bezoekende vleermuizen extra schuilholtes te bezorgen. Respecteer deze inrichting en laat de bunkertjes die als vleermuizenverblijf werden ingericht, onaangeroerd AUB. |
|
|
| |
|
.jpg)
.jpg)
